Σεπτέμβριος 2016. Ένα άρθρο για τον οινοτουρισμό, μας οδηγεί στο Κελάρι Παπαχρήστου. Μία συζήτηση με τον οινοποιό Γιώργο Παπαχρήστου μας λύνει τις απορίες.
κ. Παπαχρήστου, θα ήθελα να μου πείτε κάποιες πρώτες σκέψεις για την οικογενειακή σας ιστορία. Πώς ξεκινάει το οινοποιείο.
Ξεκίνησε πρώτα ο παππούς μου ο Γιώργος και μετά ο πατέρας μου, Ευάγγελος Παπαχρήστου, την καλλιέργεια του κλασικού Σαββατιανού μέχρι το 1975. Το 1975 ο πατέρας μου αποφάσισε να οινοποιήσει μόνος του την παραγωγή. Το ’76 πιο καλά και το 1977, ήταν μια ακόμη καλύτερη χρονιά. Οι ποσότητες αυτές πουλιόνταν, κατά κύριο λόγο, σε χονδρεμπόρους της εποχής. Αυτό διήρκησε μέχρι το 1990, οπότε κατασκευάστηκε το οινοποιείο και κάναμε την πρώτη μας οινοποίηση το 1993. Την ίδια χρονιά προχωρήσαμε σε νέες φυτεύσεις και με ξένες ποικιλίες όπως: Merlot, Cabernet Sauvignon, Chardonnay.
Είμαστε τρεις γενιές οινοποιοί και από διάφορες πληροφορίες προκύπτει ότι η καλλιέργεια στο κτήμα μας ξεκινά το 1840. Υπάρχει οινική παράδοση, αλλά είμαστε σε αυτό το χώρο ουσιαστικά από το 1993.
Ποιό γεγονός της παιδικής σας ηλικία έχει σχέση με τη μετέπειτα πορεία σας;
Από μικρή ηλικία είχα κι εγώ συμμετοχή κατά την περίοδο του τρύγου, σε ό,τι αφορά τη συγκομιδή, στο πως πατιέται το σταφύλι. Ο καθημερινές εικόνες με τους εμπόρους που έρχονταν και έπαιρναν τις ποσότητες του σταφυλιού μας με εκείνα τα μεγάλα φορτηγά, έχουν μείνει αμυδρά στη μνήμη μου∙ δεν έχω ιδιαίτερα έντονες εικόνες. Αυτό που θυμάμαι, όμως, έντονα είναι όλες αυτές τις μυρωδιές που κυριαρχούσαν κατά τη διάρκεια του τρύγου, της ζύμωσης, της εμφιάλωσης και γενικά όλων των οινολογικών εργασιών.
Ποιες ποικιλίες καλλιεργείτε στο κτήμα;
Η κύρια καλλιέργειά μας είναι το Σαββατιανό, ακολουθεί το Μerlot ποσοτικά, το Chardonnay και τελευταίο το Cabernet Sauvignon. Το Σαββατιανό δεν ήταν το σταφύλι ορόσημο για εμάς, καθώς είχαν όλοι επικεντρωθεί στη δεκαετία του ’90 στις ξένες ποικιλίες. Το Σαββατιανό είναι σήμερα η κυρίαρχη ποικιλία του αττικού αμπελώνα. Πολλοί συνάδελφοι κάνουν τεράστια προσπάθεια να το αναδείξουν και να πάρει τη θέση που του αξίζει. Είναι μια ποικιλία που έχει πολύ δρόμο μπροστά της. Το νέο μας Σαββατιανό του 2016, κερδίζει πολλά διεθνή βραβεία, αποδεικνύοντας πως είναι μια δυναμική ποικιλία, εάν οινοποιηθεί σωστά.
Εμείς πειραματιζόμαστε με το Σαββατιανό, για να παράγουμε φρέσκα προϊόντα χωρίς παλαίωση. Από το προσεχές έτος υπάρχει μια σκέψη να προχωρήσουμε στην παλαίωση με μικρές πειραματικές οινοποιήσεις σε μικρές δεξαμενές.
Το Σαββατιανό είναι φυτεμένο σε κτήματα που ποτίζονται. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ενιαίο αμπέλι της περιοχής, έκτασης 90 στρεμμάτων. Υπάρχουν και κάποια άλλα που είναι ξερικά. Έχουμε ξεκινήσει μια διαδικασία, ώστε να χωρίσουμε τα αμπελοτόπια με νέες φυτεύσεις.
Πότε ουσιαστικά φτιάχτηκε το οινοποιείο;
Tο οινοποιείο μας άρχισε να κατασκευάζεται το 1989. Το 1993 ξεκίνησε τη λειτουργία του και το 2005 προχωρήσαμε σε μία ουσιαστική ανακαίνιση, φτιάχνοντας κάποιες δεξαμενές, οι οποίες όντας υπερυψωμένες, έδιναν τη δυνατότητα στο σταφυλοπολτό -είτε στις λευκές ποικιλίες είτε στις ερυθρές- να πηγαίνει στις δεξαμενές χωρίς χρήση αντλίας, με ελεύθερη ροή δηλαδή. Τότε προσπαθήσαμε και πετύχαμε να κάνουμε ελάχιστη χρήση αντλιών.
Πως χαρακτηρίζονται τα εδάφη στην περιοχή;
Το έδαφος της Αττικής χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία ως προς τη σύστασή του. Τα κυρίαρχα στοιχεία είναι η άργιλος, το πυρίτιο και ο ασβεστόλιθος. Το υψόμετρο των αμπελώνων είναι από 120 έως 180 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας και ο προσανατολισμός τους από Βορρά προς Νότο. Η φύτευση του αμπελώνα έχει γίνει με υποστυλώσεις σε γραμμικό σύστημα, με αποστάσεις 2,5 μέτρων μεταξύ των σειρών, για πλήρη αερισμό και άριστη έκθεση στον ήλιο. Το επικλινές έδαφος με καλή αποστράγγιση, η μεγάλη ηλιοφάνεια της Αττικής και ο προσανατολισμός του αμπελώνα, σε συνδυασμό με το μεράκι του καλλιεργητή, επηρεάζουν καθοριστικά το άριστο αποτέλεσμα των παραγόμενων οίνων.
Ποια είναι η δυναμικότητα του κτήματος Παπαχρήστου;
Η παραγωγή μας δεν ξεπερνά τους 70-80 τόνους και αγγίζει τις 90.000 φιάλες. Καλλιεργούμε στο κτήμα αυτές τις ποσότητες και αυτές επεξεργαζόμαστε. Δεν αγοράζω πρώτη ύλη από άλλους αμπελουργούς.
Πείτε μας μια ιστορία πίσω από μια ετικέτα.
Η κεντρική μας ετικέτα μας είναι το κλασικό λιθόκτιστο κτίριο του οινοποιείου μας. Μία γραφίστρια φίλη του πατέρα μου, γύρω στο ’87-’88 σχεδίασε το συγκεκριμένο κτίριο. Καθώς τα χρόνια περνούσαν και άρεσε στους πελάτες μας, έγινε τελικά το σήμα μας. Κρατώντας την οικογενειακή μας παράδοση δεν ήθελα να το αλλάξω και θα παραμείνει για λίγο ακόμη. Έχουμε βέβαια και κάποιες άλλες ετικέτες, όπως στο Σαββατιανό. Σε αυτό έχουμε ως σήμα ένα άτι, σαν το άτι αυτό που ακούραστα κουβαλούσε το μόχθο μας για πολλά χρόνια από τα αμπελοτόπια μέχρι το οινοποιείο. Ένα σήμα διαφορετικά σχεδιασμένο που προσεγγίζει από μια άλλη σκοπιά το εικαστικό θέμα. Γενικώς είμαστε σε διαδικασία αλλαγών σε κάποια προϊόντα.
Πείτε μου ένα ιδανικό πιάτο για εσάς με ένα κρασί του κτήματος.
Ένας ιδανικός συνδυασμός με κάποια από τα κόκκινά μας, είναι το κυνήγι λαγός κατά προτίμηση. Με δύο απ’ τα κόκκινά μας: το Μerlot που είναι παλαιωμένο σε γαλλικά 30% και αμερικάνικα 70% καινούργια δρύινα βαρέλια 225 lt για 12 μήνες και το Cabernet Sauvignon με παλαίωση σε καινούρια γαλλικά βαρέλια πρώτης χρήσης 225 lt για 15 μήνες.
Πείτε μας την γνώμη σας για τον οινοτουρισμό. Πιστεύετε ότι μπορεί να αναπτυχθεί ο οινοτουρισμός στην Αττική, γιατί οι εγκαταστάσεις σας εδώ είναι αυτό που ζητά ο οινοτουρίστας.
Εμείς ξεκινήσαμε να αναπτυσσόμαστε ως οινοτουριστική επιχείρηση μετά τα συνεχή επαγγελματικά ταξίδια του πατέρα μου, Βαγγέλη Παπαχρήστου, στο εξωτερικό και ειδικά στην Ιταλία και στη Γαλλία τη δεκαετία του ’80. Εκεί επισκέφτηκε άρτια οργανωμένα οινοποιεία που ήταν για χρόνια οινοτουριστικοί προορισμοί. Ο πατέρας μου είχε μεράκι πάνω στο θέμα του κρασιού, πάντα το αγαπούσε. Σιγά, σιγά με την πάροδο του χρόνου και θέλοντας να αποφορτιστεί από το στρες της δουλειάς, που έχουν δυστυχώς οι δικηγόροι, αφιέρωνε όλο και περισσότερο χρόνο στο κτήμα. Από το ’89 και μετά άρχιζε να χτίζεται το οινοποιείο. Το τότε Υπουργείο Γεωργίας είχε προσκαλέσει κάποιους ξένους επίσημους του κλάδου και μας ζητήθηκε να τους φιλοξενήσουμε, ώστε να περιηγηθούν στην περιοχή, για να γνωρίσουν τον Αττικό Αμπελώνα. Ήθελε το υπουργείο να γνωρίσουν όχι μόνο το κρασί αλλά και τα τοπικά προϊόντα των Μεσογείων. Επειδή επισκέψιμο οινοποιείο δεν υπήρχε κανένα άλλο στην περιοχή, ξεκίνησε η συγκεκριμένη δραστηριότητα από εμάς. Θεωρώ ότι είμαστε από τους πρώτους με τέτοιο χώρο. Μετά από τροποποιήσεις και επεκτάσεις, έγινε αυτό που βλέπετε σήμερα. Δεχόμαστε επισκέψεις είτε οινόφιλου κοινού, είτε προσωπικού χαρακτήρα είτε εταιρικής μορφής εκδηλώσεις. Νομίζω πως στον τομέα αυτό τα καταφέρνουμε πολύ καλά, γιατί και οι δικές μου οι σπουδές στο Oxford Brookes University, MSc Hotel and Catering Management κινούνται σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Βρισκόμαστε μια ανάσα από την Αθήνα και πάντοτε τα Μεσόγεια ήταν ο πνεύμονας της Αττικής. Είμαστε σε μια διαδικασία -και σαν ένωση κι εγώ προσωπικά- με τη συνεργασία άλλων κλαδικών ενώσεων να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε πιο σωστά και οργανωμένα στον οινοτουρισμό. Φυσικά με τη βοήθεια και τουριστικών γραφείων, στελεχών του κλάδου του τουρισμού, να «παντρέψουμε» ουσιαστικά τον ξένο επισκέπτη -και εν δυνάμει οινοτουρίστα- που βρίσκεται στην Αθήνα για μόλις 2-3 ημέρες, να τον παροτρύνουμε, να επισκεφτεί την περιοχή μας και να γνωρίσει όλα τα τοπικά προϊόντα και τον πολιτισμό. Είτε λέγεται μέλι, κρασί, σύκο είτε φιστίκι. Όλα αυτά θέλουν μια οργάνωση σε συνεχή βάση και με την κατάλληλη πλατφόρμα, όλοι να συνεισφέρουν στον κοινό στόχο. Ο ΣΕΟ είναι πάνω από τις ενώσεις και έχει ένα θεσμικό ρόλο πίεσης προς τα αρμόδια Υπουργεία. Ο κρατικός φορέας ήταν δυσκίνητος και συνεχίζει, αν και θα έπρεπε να είναι τώρα σε εγρήγορση. Έχουμε και τον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε ένα αγροτικό προϊόν, δημιουργώντας προβλήματα στις υγιείς επιχειρήσεις και ενισχύοντας την παράνομη διακίνηση μούστου και κρασιού. Μέσα σε αυτές τις δυσκολίες οι αμπελουργοί πληρώνονται αντί πινακίου φακής. Αυτό δημιουργεί αλυσιδωτά προβλήματα.
Θα ήθελα να σταθώ σε ένα ακόμη σημείο, ότι προσπαθούμε σαν ένωση να χαράξουμε κάποιες διαδρομές που έχουν να δείξουν κάτι άλλο στον επισκέπτη -είτε ποδηλάτη, είτε πεζοπόρο, είτε λέγεται φίλο του παλαιού αυτοκινήτου. Υπάρχουν πολλά target groups που μας προσεγγίζουν για μία ξενάγηση σε ένα αμπελοτόπι, μία γευστική δοκιμή σε 2 ή 3 οινοποιεία, για να μας γνωρίσουν καλύτερα.
Επιστέγασμα όλων αυτών των προσπαθειών είναι η πολύ επιτυχημένη εκδήλωση στο Μουσείο Βορρέ, το Δεκέμβριο 2017, όπου συμμετείχαν όλα τα μέλη της ΕΝΟΑΑ. Εκεί τέθηκαν οι βάσεις για πιο θετικά βήματα στην κατεύθυνση του οινοτουρισμού στην Αττική. Εξάλλου πολλοί οινόφιλοι και μη είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν φρέσκα κρασιά του 2017, πειραματικές οινοποιήσεις και μέσα από δύο masterclasses, να γνωρίσουν καλύτερα τη βασική ποικιλία της Αττικής, το Σαββατιανό.
Εμείς σαν επιχείρηση με την υποδομή που διαθέτουμε, μπορούμε να υποδεχτούμε τον επισκέπτη και να του προσφέρουμε μια διαφορετική εμπειρία οινοτουρισμού, μέσα από διάφορες δραστηριότητες που ξεκινούν και τελειώνουν στο Κελάρι Παπαχρήστου.
