Κωνσταντίνος Μάρκου, Τελειόφοιτος Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδικότητα Αμπελουργία - Δενδροκομία

 Την εορταστική περίοδο πολλοί αναμένουν την άδειά τους, για να ξεκουραστούν, να δουν αγαπημένα πρόσωπα και να χαλαρώσουν μ’ ένα ποτήρι κρασί μπροστά  στο τζάκι ή σ’ ένα οικογενειακό τραπέζι. Κάποιοι πιο τυχεροί, όπως εγώ, έχουν την ευκαιρία να τα συνδυάσουν· να πίνουν ένα ποτήρι κόκκινο κρασί και να βλέπουν το Νεμεάτικο αμπελώνα να φοράει τα γιορτινά του.

 Την περίοδο αυτή το αμπέλι έχει “άδεια”. Οι αμπελουργοί βλέπουν τα πρέμνα τους γυμνά να φορούν τα καφέ τους. Βλέπουν τα φύλλα πεσμένα και τις κληματίδες ξυλοποιημένες σε όλο τους το μήκος. Βλέπουν τους οφθαλμούς των κληματίδων να ξεκουράζονται και να περιμένουν τις πρώτες ζέστες, για να μπουν και πάλι σε λειτουργία και να δώσουν την άνοιξη αυτούς τους υπέροχους χρωματισμούς. Αν κοιτάξεις από μακριά τους αμπελώνες αυτή την εποχή, θα δεις όλες τις αποχρώσεις του καφέ· χρώμα γαλήνης και απλότητας, που σε γειώνει και σε φέρνει σε επαφή με τη φύση - σε κάνει “κτήμα” της.

 Είναι ευρέως γνωστό πως η άμπελος “πέφτει” σε λήθαργο. Πολλοί βέβαια πιστεύουν πως αυτό συμβαίνει τους χειμερινούς μήνες, όπως στις αρκούδες. Όμως το αμπέλι λειτουργεί λίγο διαφορετικά. Μπαίνει σε λήθαργο τους θερινούς και φθινοπωρινούς μήνες!

 Πιο συγκεκριμένα, σε λήθαργο εισέρχονται οι λανθάνοντες οφθαλμοί, τα μάτια δηλαδή που θα σχηματιστούν, φέτος, την άνοιξη του 2021 και θα εκβλαστήσουν την άνοιξη του 2022. Η άμπελος θα τους σχηματίσει φέτος και θα “ξεκουράσει” την πλειοψηφία των λανθανόντων οφθαλμών για ένα έτος, ώστε να δώσουν τον κύριο βλαστό τους το επόμενο έτος. Στις αρχές του καλοκαιριού, θα ξεκινήσει ο προ-λήθαργος γι’ αυτούς τους λανθάνοντες οφθαλμούς. Σε αυτό το διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη η άνθιση και, μετά από λίγες εβδομάδες, η έναρξη ωρίμανσης των σταφυλιών. Ναι, πάνω στον ίδιο βλαστό οι λανθάνοντες οφθαλμοί βρίσκονται σε προ-λήθαργο, ενώ ταυτόχρονα οι ράγες των σταφυλιών ξεκινούν να ωριμάζουν!

Σε συνέχεια του προ-λήθαργου, έρχεται ο κυρίως λήθαργος, ο οποίος χρονικά τοποθετείται από τα μέσα περίπου Αυγούστου και ολοκληρώνεται τέλος φθινοπώρου-αρχές χειμώνα. Κατά τη διάρκεια του κυρίως λήθαργου στο αμπέλι συντελείται η ωρίμανση των σταφυλιών, ο αποθησαυρισμός (αποθήκευση ενέργειας από τη φωτοσύνθεση) και η φυλλόπτωση. Έτσι συμβαίνει το παράδοξο φαινόμενο κατά την πλήρη ωρίμανση και τον τρυγητό, το αμπέλι να βρίσκεται στον κυρίως λήθαργο!

Τέλος, τέλη φθινοπώρου-αρχές χειμώνα, και μετά την πτώση των φύλλων, η άμπελος βγαίνει από τον κυρίως λήθαργο και διατηρείται σε χειμερία ανάπαυση, λόγω των αντίξοων συνθηκών που δεν επιτρέπουν στο πρέμνο να  εκβλαστήσει.

 

Την περίοδο, λοιπόν, των Χριστουγέννων το αμπέλι βρίσκεται σε “άδεια”, σε πλήρη αδράνεια και ξεκουράζεται με κύριο υπεύθυνο, τις χαμηλές θερμοκρασίες (μόνο η διαδικασία της αναπνοής υπολειτουργεί για την κάλυψη των απολύτως απαραίτητων αναγκών). Αν για παράδειγμα τον Δεκέμβριο είχαμε υψηλές θερμοκρασίες, τότε το αμπέλι θα έδινε ξανά βλάστηση και θα μπορούσε να συμπεριφερθεί σαν να είναι άνοιξη. Όπως ακριβώς δηλ. γίνεται στις αμπελουργικές περιοχές της ζώνης του Ισημερινού με τροπικό κλίμα, όπου το αμπέλι συμπεριφέρεται ως αειθαλές φυτό και έχει διαρκή παραγωγή όλο το χρόνο.

 Η χειμερία ανάπαυση ξεκινά τέλη φθινοπώρου-αρχές χειμώνα και ολοκληρώνεται, όταν εμφανιστούν οι πρώτοι χυμοί το Φεβρουάριο-Μάρτιο. Τότε, οι αμπελουργοί ξεκινούν δυναμικά τις εργασίες τους, με πρωταρχικής σημασίας το κλάδεμα των κληματίδων και δίνουν το έναυσμα για μια νέα παραγωγική, αμπελουργική χρονιά.

 Αυτή η “άδεια” του αμπελιού δίνει την ευκαιρία στους αμπελουργούς να ξεκουραστούν, να κάνουν αποτίμηση της προηγούμενης χρονιάς, να πιούν τα πρώτα φρέσκα (ή/και παλαιωμένα) κρασιά που εμφιαλώθηκαν, να οργανώσουν τα σχέδιά τους και να προετοιμαστούν για την επερχόμενη. Είναι μια περίοδος ψυχικής ηρεμίας και μια περίοδος προσμονής για τον ερχομό της επόμενης, έντονης αμπελουργικής χρονιάς.

 Το αμπέλι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας του κρασιού. Πρέπει να το αφουγκραζόμαστε, να μην το παραμελούμε και απαιτεί γνώση, μεράκι και υπερβάλλοντα ζήλο από τους αμπελουργούς και τους συνεργαζόμενους γεωπόνους.

  *Οι ημερομηνίες και τα χρονικά πλαίσια καταγράφονται προσεγγιστικά για την κατανόηση και τη χρονική τοποθέτηση των φαινομένων, και ενδέχεται διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή.

Photo Credit: Konstantinos Markou